Algemeen - Het begrip schijnhuwelijk duikt sinds de wet van 4 mei 1999 tot wijziging van een aantal bepalingen betreffende het huwelijk voor het eerst (zij het niet letterlijk) op in het Burgerlijk Wetboek
- Het betreft een huwelijk waarbij, 'ondanks de gegeven formele toestemmingen tot het huwelijk, uit een geheel van omstandigheden blijkt dat de intentie van minstens één van de echtgenoten kennelijk niet gericht is op het totstandbrengen van een duurzame levensgemeenschap, maar enkel op het bekomen van een verblijfsrechtelijk voordeel '. Het verbeteren van de verblijfssituatie is volgens deze definitie de hoofdreden voor het huwelijk.
- De Omzendbrief 10 indicatoren schijnhuwelijk van de Minister van Justitie geeft een niet beperkend overzicht van 10 factoren die gecombineerd 'een ernstige aanduiding kunnen vormen dat een schijnhuwelijk wordt beoogd'.
- partijen verstaan mekaar niet, of kunnen enkel op een gebrekkige wijze met elkaar communiceren, of doen beroep op een tolk
- partijen hebben elkaar vóór de huwelijkssluiting nooit eerder ontmoet
- een van de partijen woont duurzaam samen met iemand anders
- partijen kennen elkaars naam of nationaliteit niet
- een van de aanstaande echtgenoten weet niet waar de andere werkt
- manifest uiteenlopende verklaringen omtrent de omstandigheden van de ontmoeting
- een som geld wordt beloofd bij het aangaan van het huwelijk
- het uitoefenen van prostitutie door één van beiden
- het optreden van een tussenpersoon
- een groot leeftijdsverschil
[indent]Volgens de Minister van Justitie moeten dus meerdere indicatoren aanwezig zijn vooraleer sprake kan zijn van een ernstige aanduiding van een schijnhuwelijk. Eén enkel element is absoluut onvoldoende.
[/indent]- De ambtenaar van de burgerlijke stand heeft sinds de wet van 4 mei 1999 een belangrijke preventieve bevoegdheid om de voltrekking van het huwelijk te weigeren. Binnen een termijn van twee maanden na de aangifte van het huwelijk moet hij immers beslissen of hij het huwelijk al dan niet voltrekt. Vooraleer hij deze beslissing neemt, kan hij advies inwinnen van de procureur. Dit advies is niet bindend.
- Verschillende steden en gemeenten (o.a. Antwerpen, Gent, Kortrijk en Mechelen) richtten een cel schijnhuwelijken op. Een dergelijke cel onderzoekt op vraag van de ambtenaar van de burgerlijke stand huwelijksaanvragen waarbij één van de partijen niet over een (permanent) verblijfsstatuut beschikt, interviewt de betrokkenen, checkt hun verklaringen, en indien er aanwijzingen zijn dat het een schijnhuwelijk betreft, geeft de cel een advies in die zin.
- Soms wordt reeds een onderzoek naar schijnhuwelijk opgestart, nog vóór de betrokkenen een huwelijksaangifte deden. Meestal gebeurt dit nadat betrokkenen inlichtingen vroegen aan de burgerlijke stand in verband met de nodige documenten voor een huwelijk. Dit kan niet.
- Een schijnhuwelijk kan nietig verklaard worden.
- Men mag een schijnhuwelijk niet verwarren met een gedwongen huwelijk, een gearrangeerd huwelijk of een verstandshuwelijk.
Weigeringsbeslissing van de ambtenaar van de burgerlijke stand om het huwelijk te voltrekken - Indien de procureur een negatief advies verleent en/of er voldoende aanwijzingen zijn dat het hier een schijnhuwelijk betreft, kan de ambtenaar van de burgerlijke stand weigeren het huwelijk te voltrekken.
- De ambtenaar van de burgerlijke stand moet elke weigering om een huwelijk te voltrekken waarbij een vreemdeling betrokken is, melden aan de Dienst Vreemdelingenzaken . Deze informatie wordt bewaard in het administratief dossier van de betrokken vreemdeling en zal dus kunnen worden doorgegeven aan de ABS, die de DVZ op de hoogte brengt van het feit dat dezelfde vreemdeling een nieuwe huwelijksaangifte heeft gedaan (eventueel in een andere gemeente, al dan niet met een andere partner).
- Als voorbeeld: in 2004 opende de stad Antwerpen 745 dossiers schijnhuwelijken. In 215 gevallen werd het huwelijk geweigerd. Gent opende 227 dossiers en nam een weigeringsbeslissing in 24 gevallen.
Beroepsprocedure - Betrokkenen kunnen binnen de maand na de kennisgeving van de weigeringsbeslissing beroep aantekenen bij de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg, zetelend zoals in kort geding.
Een procedure 'zoals in kort geding' betekent dat de pleegvormen van het kort geding (verkorte dagvaardingstermijn, bevoegdheid van de Voorzitter) worden gehanteerd, terwijl het toch om een procedure ten gronde gaat. Er wordt dus geen voorlopig oordeel uitgesproken, maar wel degelijk een vonnis ten gronde. Partijen moeten ook geen hoogdringendheid aantonen.
Nietigverklaring van een schijnhuwelijk - Wanneer het huwelijk toch werd afgesloten, kan het nadien in principe nog steeds worden nietigverklaard op basis van een vermoeden van schijnhuwelijk.
- De meeste rechtbanken zijn zeer voorzichtig bij de nietigverklaring . Het risico bestaat dat de procedure van de nietigverklaring wordt misbruikt als een alternatieve/eenvoudige echtscheidingsprocedure.
- In antwoord op een parlementaire vraag gaf de Minister van Justitie op 18/04/2005 in de Kamer informatie over het aantal nietigverklaringen wegens schijnhuwelijk. Zo werden in 2003 in Antwerpen 37 huwelijken nietig verklaard, in Dendermonde 30, in Kortrijk 7, in Mechelen 3 in Leuven 2 .
- Wie kan de nietigverklaring vorderen?
- De echtgenoten zelf
- Alle belanghebbenden (tenzij in geval van gebrekkige toestemming en dwaling)
- Het openbaar ministerie (tenzij in geval van gebrekkige toestemming en dwaling) - De nietigverklaring door de rechtbank heeft terugwerkende kracht. Dit betekent dat de betrokkenen worden geacht nooit gehuwd te zijn. Er kunnen zich dan ook ernstige gevolgen voordoen op het vlak van de verblijfssituatie. Zo zal de blauwe kaart (identiteitskaart voor EER-vreemdeling) of de gele kaart (identiteitskaart voor vreemdeling) van betrokkene wordt ingetrokken. Aangezien zijn huwelijk wordt beschouwd als nooit bestaan hebbende, kan deze persoon zijn recht op gezinshereniging niet inroepen.
- Let op: de nietigverklaring van een huwelijk betekent niet de schrapping van de nationaliteit van de persoon die Belg werd door na het huwelijk met een Belg een verklaring af te leggen overeenkomstig artikel 16 van het Wetboek van de Belgische nationaliteit .
- Een nietigverklaard huwelijk heeft gevolgen in het voordeel van de kinderen, ook al was geen van de echtgenoten te goeder trouw. Het voordeel voor de kinderen betreft hoofdzakelijk de toepassing van het vermoeden van vaderschap dat op het huwelijk is gebaseerd. Op het vlak van de verblijfsrechten van de kinderen stelt de Dienst Vreemdelingenzaken echter dat ook zij deze kunnen verliezen na een nietigverklaring van het huwelijk Over dit element is geen rechtspraak bekend.
- Hoe raakt de informatie van de nietigverklaring bij de Dienst Vreemdelingenzaken? De gemeentelijke administratie is niet verplicht de Dienst Vreemdelingenzaken op de hoogte te brengen van deze informatie . In de praktijk is het wel zo dat grotere steden en gemeenten vrijwillig de Dienst Vreemdelingenzaken verwittigen bij de overschrijving van een niet verklaard huwelijk. Soms brengt het Parket de Dienst Vreemdelingenzaken op de hoogte van een vonnis of arrest inzake nietigverklaring. Tenslotte speelt ook de benadeelde partij af en toe deze informatie door naar de Dienst Vreemdelingenzaken.
Misdrijf
- Beide personen die een schijnhuwelijk hebben afgesloten, kunnen door de correctionele rechtbank veroordeeld worden tot een gevangenisstraf van 8 dagen tot 3 maanden of met een geldboete variërend van 26 tot 100 euro . Dit geldt enkel voor huwelijk afgesloten vanaf 21 februari 2006.
- Wie geld kreeg om een schijnhuwelijk af te sluiten, riskeert een gevangenisstraf van maximum een jaar of een geldboete van maximum 250 euro.
- Wie geweld of bedreigingen gebruikt om de ander tot het sluiten van een schijnhuwelijk te dwingen, riskeert tot twee jaar gevangenisstraf of een geldboete van 500 euro.
- Ook pogingen om een schijnhuwelijk te sluiten in alle hierboven omschreven situaties zijn strafbaar.
|
